The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyuse which may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Παραδοτέο 1: Εργαλειοθήκη για την ενσωμάτωση του eLearning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Περιεχόμενα Εταίροι........................................................................................................................................... 1 Πληροφορίες έργου .................................................................................................................... 3 Εισαγωγή στο έργο και το παραδοτέο.................................................................................... 4 Μέρος Α: Μεθοδολογία σχεδιασμού και προσφοράς διαδικτυακών μαθημάτων........ 6 Μέρος Β: Λίστα ελέγχου ετοιμότητας διαδικτυακής μάθησης .......................................22 2.1. Περίληψη .........................................................................................................................22 2.2 Περιοχές ελέγχου ετοιμότητας διαδικτυακής μάθησης ........................................24 Τομέας Α: Ηγεσία ...................................................................................................................25 Τομέας Β: Συνεργασία και Δικτύωση ................................................................................28 Τομέας Γ: Υποδομή και Εξοπλισμός...................................................................................30 Τομέας Δ: Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη (ΣΕΑ) [1] ......................................33 Τομέας Δ: Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη (ΣΕΑ) [2] ......................................34 Τομέας E: Διδασκαλία και Μάθηση: Υποστήριξη και Πόροι.........................................37 Τομέας ΣΤ: Διδασκαλία και Μάθηση: Υλοποίηση ...........................................................39 Τομέας Ζ: Πρακτικές διαδικτυακής αξιολόγησης...........................................................42 Τομέας H: Ψηφιακή Ικανότητα Φοιτητή ..........................................................................45 Μέρος Γ: Καλές πρακτικές.......................................................................................................47 Κατηγορία 1: ΜΟΟCs/Επιμορφωτικά προγράμματα .....................................................48 Καλή πρακτική 1: Learn2Analyze 49 Καλή πρακτική 2: OpenupEd 51 Καλή πρακτική 3: Open Virtual Mobility 53 Καλή πρακτική 4: EduHack 57 Καλή πρακτική 5: Challenge based learning programme 59 Καλή πρακτική 6: OERu 63 Καλή πρακτική 7: MOOC-“How to Create an Online Course” 65 Καλή πρακτική 8: NOVAMOOC 67 Καλή πρακτική 9: UniCampus 69
The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Καλή πρακτική 10: Microsoft Educator Center 71 Κατηγορία 2: Ψηφιακά & Διαδικτυακά εργαλεία ...........................................................74 Καλή πρακτική 1: Virtual learning environment Moodle 75 Καλή πρακτική 2: Communication platformMicrosoft Teams 78 Καλή πρακτική 3: Video conferencing platform ZOOM 81 Καλή πρακτική 4: Kahoot! game-based software 83 Καλή πρακτική 5: H5P 85 Καλή πρακτική 6: Livresq 87 Καλή πρακτική 7: OBS (Open Broadcaster Software) with the Virtual Camplugin 88 Καλή πρακτική 8: Mentimeter 91 Καλή πρακτική 9: Embed 3D Models intoMoodle (Wavefront Renderer) 94 Καλή πρακτική 10: VSMA Dashboard 97 Καλή πρακτική 11: Learning Designer, a tool for didactic designand analysis of elearning 101 Καλή πρακτική 12: The Digital Competence Wheel 104 Κατηγορία 3: Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι................................................................106 Καλή πρακτική 1: Virtual Labs by MERLOT & SkillsCommons 107 Καλή πρακτική 2: Europeana 109 Κατηγορία 4: Κατευθυντήριες γραμμές γιαδιαδικτυακήδιδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση ..........................................................................................................................112 Καλή πρακτική 1: onTrain 113 Καλή πρακτική 2: Assessing with ePortfolios to encourage independent learning 115 Καλή πρακτική 3: MIELES 119 Καλή πρακτική 4: RALDE (Re-thinking active learning for distance education) 122 Καλή πρακτική 5: Integrated Learning Design Environment 2 - ILDE2 125 Καλή πρακτική 6: DIGIT’ – ‘Boost Competences for a responsible use of online identity’ 127 Βιβλιογραφία...........................................................................................................................130
1 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Εταίροι Εταίρος 1 (Συντονιστής): UNIVERSITATEA DIN PITESTI - ΡΟΥΜΑΝΙΑ Εταίρος 2: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ – ΚΥΠΡΟΣ
2 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Εταίρος 3: VILNIUS UNIVERSITY- ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Εταίρος 4: CARDET -ΚΥΠΡΟΣ Εταίρος 5: ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ –ΕΛΛΑΔΑ Εταίρος 6: OBREAL – ΙΣΠΑΝΙΑ Εταίρος 7: WEBIN -ΣΕΡΒΙΑ
3 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Πληροφορίες έργου Τίτλος έργου Πρακτικός οδηγός eLearning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Ακρωνύμιο έργου Online HE Αριθμός έργου 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Συντονιστής έργου Universitatea din Pitesti/Ρουμανία Εταίροι έργου ● Ε2: Πανεπιστήμιο Λευκωσίας/Κύπρος ● Ε3: Vilnius University/Λιθουανία ● Ε4: CARDET/Κύπρος ● Ε5: Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος/Ελλάδα ● Ε6: OBREAL/Ισπανία ● Ε7: WEBIN/Σερβία
4 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Εισαγωγή στο έργο και το παραδοτέο Τα τελευταία χρόνια, η ανάγκη να βελτιωθεί η ποιότητα των προγραμμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και να καλυφθούν οι ανάγκες των μαθητών, ξεπερνώντας χωροχρονικά εμπόδια, ενίσχυση την υιοθέτηση τωνψηφιακώντεχνολογιών (OECD, 2019; EUA, 2019). Στα πλαίσια αυτά, η πανδημία του COVID-19 επιτάχυνε την εφαρμογή της εξ αποστάσεως μάθησης παγκοσμίως. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπήρχαν συγκεκριμένα μέτρα που να εξασφαλίζουντην ποιότητατης διαδικτυακήςμάθησης. Με βάση πρόσφατη έρευνα, παρατηρείται ότι το Πανεπιστημιακό προσωπικό δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένο να αναπτύξει και να προσφέρει αποτελεσματικά διαδικτυακά μαθήματα (EUA, 2020; Vrasidas et al. 2020). Εξαιτίας αυτής της ανάγκης, μια κοινοπραξία εφτά (7) εταίρων από έξι (6) χώρες της Ε.Ε. ενώθηκαν για να προσφέρουν το έργο «Πρακτικός οδηγός eLearning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ONLINEHE)». Το έργο έχεις ως στόχο να αναπτύξει της δεξιότητες του Πανεπιστημιακού προσωπικού να ενσωματώνει τη διαδικτυακή, εξ αποστάσεως μάθηση στα προγράμματά του. Μέσα από συγκεκριμένα παραδοτέα και δράσεις, θα ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για την ανάγκη και την αξία της υιοθέτησης ποιοτικής εξ αποστάσεως μάθησης, καλλιεργώντας τη συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένωντωνφορέωνχάραξης πολιτικής. Το έργο θα ολοκληρωθεί σε 2 χρόνια (01/05/2021- 30/04/2023) και θα προσφέρει τα εξής: ⮚ Παραδοτέο 1: Εργαλειοθήκη για την ενσωμάτωση του eLearning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στόχος του παραδοτέου είναι να προσφέρει ένα πακέτο εργαλείων που θα υποστηρίξουν το Πανεπιστημιακό προσωπικό να υιοθετήσει στρατηγικές δράσεις όταν σχεδιάζει, αναπτύσσει και εφαρμόζει αποτελεσματικά διαδικτυακά μαθήματα. Η εργαλειοθήκη αποτελείται από πηγές, έρευνες, παιδαγωγικό υλικό, μελέτες περίπτωσης, πρακτικές οδηγίες και μια συλλογή Ανοικτών Εκπαιδευτικών που μπορούν για το πώς διδάσκουμε διαδικτυακά στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. ⮚ Παραδοτέο 2: Πρόγραμμα Κατάρτισης. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε Πανεπιστημιακό προσωπικό, ερευνητές/τριες, εκπαιδευτές ενηλίκων, σχεδιαστές μάθησης και υποστηρικτικό προσωπικό. Στόχος είναι να προσφέρει υποστήριξη ώστε να κατανοήσουν τα βασικά στοιχεία eLearning και να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν, και να προσφέρουν καινοτόμα και διαδραστικά διαδικτυακά μαθήματα σε μαθητές/τριες Πανεπιστημίου και ενήλικες. ⮚ Παραδοτέο 3: Πλατφόρμα eLearning και MOOC. Ένα από τα λίγα MOOC που θα υποστηρίζει αποκλειστικά το Πανεπιστημιακό προσωπικό στην ενσωμάτωση
5 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 καινοτόμων εργαλείων και μεθόδων eLearning, σύμφωνα με την πολιτική και τις ανάγκες της Ε.Ε. Θα περιλαμβάνει πρακτικές δραστηριότητες προς ενδυνάμωση των ακαδημαϊκών. ⮚ Παραδοτέο 4: Οδηγίες χάραξης πολιτικής για ταΠανεπιστήμια. Βασικός στόχος είναι να δοθούν οδηγίες για την ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικής eLearning στα Πανεπιστήμια. Οι οδηγίες απευθύνονται σε ομάδες ηγεσίας, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων, σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Απώτερος στόχος είναι η προώθηση και επιτυχής ενσωμάτωση του eLearning στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το παρόν έγγραφο αποτελεί την Εργαλειοθήκη, ως πρώτο παραδοτέο του έργου. Η κοινοπραξία έχει συλλέξει το σχετικό υλικό μέσα από συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση της εθνικής και Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, πραγματοποιώντας ⮚ Μέρος Α: Μεθοδολογία σχεδιασμού και προσφοράς διαδικτυακών μαθημάτων ⮚ Μέρος Β: Λίστα ελέγχου ετοιμότητας διαδικτυακής μάθησης ⮚ Μέρος Γ: 30 Καλές Πρακτικές (λ.χ. εργαλεία, έργα, πηγές) στο πεδίο της διαδικτυακής/εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι Πρακτικές παρουσιάζονται στα Αγγλικά εφόσον αποτελούν ξενόγλωσσες δημιουργίες και μπορείτε να περιηγηθείτε στους συνδέσμους που περιλαμβάνονται για εξερεύνηση αυτών. Το περιεχόμενο της Εργαλειοθήκης θα είναι χρήσιμο σε διδακτικό και υποστηρικτικό προσωπικό Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ομάδες ηγεσίας, σχεδιαστές μάθησης, ερευνητές, αλλά και φοιτητές/τριες.
6 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Μέρος Α: Μεθοδολογία σχεδιασμού και προσφοράς διαδικτυακών μαθημάτων Έχοντας αναλύσει ορισμένες θεμελιώδεις πρακτικές που διευκολύνουν την υιοθέτηση της ηλεκτρονικής μάθησης, η συγκεκριμένη ενότητα αναφέρεται αναλυτικότερα στη μεθοδολογία για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της διαδικτυακής μάθησης. Ο μαθησιακός/διδακτικός σχεδιασμός είναι μια συστηματική διαδικασία κατά την οποία ο εκπαιδευτής, μέσω αναστοχασμού, επιλέγει τις καλύτερες στρατηγικές και μεθόδους που θα υποστηρίξουντην επίτευξη τωνσυγκεκριμένωνμαθησιακώναποτελεσμάτωνπουέχουν τεθεί από την αρχή (Smith & Ragan, 2005). Συγκεκριμένα, ορίζει το μαθησιακό περιεχόμενο, τις μαθησιακές δραστηριότητες, τους πόρους και τις μεθόδους αξιολόγησης τα οποία αφενός θα ευθυγραμμιστούν μεταξύ τους και, αφετέρου, με τους μαθησιακούς στόχους (Merill, 2002). Υπάρχουν διάφορα μοντέλα και θεωρητικά πλαίσια που μπορούν να ακολουθηθούν για το σχεδιασμό ενός διαδικτυακού περιβάλλοντος μάθησης. Ένα από τα πιο κοινά μοντέλα εκπαιδευτικού σχεδιασμού είναι το μοντέλο «Dick and Carey», που προτάθηκε από τον Walter Dick του State University της Φλόριντα και τους Lou και James Carey του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα. Το μοντέλο ονομάζεται Systems Approach Model και αντικατοπτρίζει ολόκληρη τη διαδικασία σχεδιασμού σε εννέα βήματα που, άμεσα ή έμμεσα, επηρεάζουν το ένα το άλλο. Τα βήματα που περιγράφονται βρίσκονται σε άλλα μοντέλα εκπαιδευτικού σχεδιασμού όπως το ADDIE, ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα πλαίσια εκπαιδευτικού σχεδιασμού και ένα στο οποίο βασίζεται το μοντέλο «Dick and Carey» (Gustafson & Branch, 2002). Επομένως, για να επωφεληθούμε και από τα δύο αυτά μοντέλα, τα συγχωνεύουμε και παρουσιάζουμε τα βήματα από το μοντέλο «Dick and Carey» μαζί με τις φάσεις Ανάλυσης, Σχεδιασμού, Ανάπτυξης, Εφαρμογής και Αξιολόγησης του ADDIE στις οποίες και αντιστοιχούν τα παραπάνω βήματα (Gagne, Wager, Gola, & Keller, 2005). Παρακάτω παρουσιάζουμε αυτά τα βήματα λεπτομερώς, ενισχύοντάς τα με αρχές διαδικτυακής μάθησης, μαζί με παρατηρήσεις και συμβουλές που προέκυψαν τόσο από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση όσο και από την επιτόπια έρευνα μας, ως μια πλήρης μεθοδολογία που θα σας βοηθήσει κατά το σχεδιασμό διαδικτυακών μαθημάτων/προγραμμάτων μάθησης. Παρόλο που οι κατευθυντήριες γραμμές εστιάζονται στον σχεδιασμό, περιλαμβάνονται επίσης οι βέλτιστες πρακτικές που είναι ζωτικής σημασίας να ακολουθούνται κατά την πραγματική παράδοση του μαθήματος (τι πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτής ενώ εκτελείται το μάθημα). Τα έχουμε ενσωματώσει σε αυτή τη μεθοδολογία, γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι αποτελούν σημαντικά σημεία δράσης που πρέπει να δοθεί βαρύτητα κατά τη διαδικασία σχεδιασμού.
7 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Βήμα 1. Ανάλυση αναγκών Για τον προσδιορισμό και τον καθορισμό των στόχων, το πρώτο βήμα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του τι πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν οι εκπαιδευόμενοι μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας. Για να προσδιορίσουμε τους εκπαιδευτικούς στόχους, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε μια αξιολόγηση αναγκών, να αναλύσουμε προηγούμενα αποτελέσματα από την εμπειρία μας με τους μαθητές ή να εντοπίσουμε τις απαιτήσεις ενός συγκεκριμένου προγράμματος μάθησης. Βήμα 2: Ανάλυση διδασκαλίας Το επόμενο βήμα περιλαμβάνει την ανάλυση των στόχων, προκειμένου να καθοριστούν ποιες δεξιότητες και γνώσεις πρέπει να περιλαμβάνονται στη διδασκαλία, για την επίτευξη αυτών των στόχων. Απαιτείται επίσης ο εντοπισμός των δεξιοτήτων, των γνώσεων και της στάσης που πρέπει να κατέχουν οι εκπαιδευόμενοι προτού ξεκινήσει η νέα διδασκαλία, ώστε να εμπλακούν ομαλά στη διαδικασία μάθησης. Βήμα 3: Ανάλυση μαθητών και πλαισίου μάθησης Παράλληλα με την ανάλυση των στόχων, πρέπει να αναλύσουμε και τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Αυτό αποτελεί βάση για μια εξατομικευμένη διδασκαλία που έχει αναγνωριστεί ως σημαντική μέθοδος στα σύγχρονα προγράμματα σπουδών. Αναλύοντας τις τρέχουσες δεξιότητες, τις προτιμήσεις και τις στάσεις των μαθητών, η διδασκαλία μπορεί να ευθυγραμμιστεί με τα ατομικά τους χαρακτηριστικά. Για να το πετύχουμε αυτό, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε μια προ-αξιολόγηση (διαγνωστικά), να συλλέξουμε ερωτηματολόγια και να κάνουμε (διαδικτυακές) συζητήσεις με τους μαθητές μας. Είναι επίσης σημαντικό να εντοπίσουμε τα διακριτά χαρακτηριστικά των μαθητών, όπως οι δεξιότητες αυτορρύθμισής τους, η στάση τους απέναντι στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση που επηρεάζουν το επίπεδο ικανοποίησης, τη συναισθηματική τους κατάσταση και ευημερία (Demetriou, Hadjicharalambous, & Keramioti, 2021; Sereti & Giosos, 2018; Souleles, Laghos, & Savva, 2021). Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν είναι ανεξάρτητοι από το πλαίσιο στο οποίο εργάζονται. Επομένως, θα πρέπει να αναλύσουμε το ακριβές περιβάλλον στο οποίο οι εκπαιδευόμενοι θα εξασκηθούνκαι θαχρησιμοποιήσουντις δεξιότητες. Στηνπερίπτωσήμας, θα εργαστούν σε διαδικτυακόπλαίσιο. Αφενός, οι πλατφόρμεςηλεκτρονικήςμάθησηςπροσφέρουνπολλά πλεονεκτήματα στους εκπαιδευόμενους, όπως ο έλεγχος του πώς και πότε μαθαίνουν. Έτσι, η μάθηση μπορεί να προσαρμοστεί σύμφωναμε τις ανάγκες και τους στόχουςπου τίθενται.
8 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Αφετέρου, πρέπει να αντιμετωπίσουμε πιθανά εμπόδια που προέρχονται από μειωμένα κίνητρα και έλλειψη αυτορρύθμισης από τους μαθητές, καθυστερημένη ανατροφοδότηση ή βοήθεια από τους εκπαιδευτές, πιθανά συναισθήματα απομόνωσης λόγω της έλλειψη φυσικής παρουσίας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να καθοριστούν τα χαρακτηριστικά του διαδικτυακού περιβάλλοντος. Σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον, η αλληλεπίδρασημεταξύ τωνσυμμετεχόντωνποικίλλει. Δεν υπάρχει γραμμική επικοινωνία, αλλά ο καθένας μπορεί να συμμετάσχει ανά πάσα στιγμή ενώ ζει σε διάφορα μέρη του κόσμου. Επομένως, υπάρχουν πολλαπλοί ασύγχρονοι διάλογοι (π.χ. σε φόρουμ), με μικρές ή μεγάλες διακοπές (από μερικά λεπτά έως ημέρες), οι οποίοι αναπτύσσονται με ποικίλη ταχύτητα. Οι πιο έμπειροι χρήστες είναι συνήθως αυτοί που ξεκινούν και κατευθύνουν τον διάλογο, προσφέροντας σχετική ανατροφοδότηση ενώ υπάρχουν πολλαπλές αναπαραστάσεις νοήματος μέσω οπτικοακουστικού υλικού. Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που λειτουργεί ως κύριο διαδικτυακό περιβάλλον μάθησης είναι το ΣύστημαΔιαχείρισης Μάθησης (ΣΔΜ). Πρόκειται γιαένα πλήρες, ευέλικτο, σύστημα ηλεκτρονικής μάθησης το οποίο παρέχει ένα προσαρμόσιμο και περιβάλλον εκπαίδευσης, ανάλογα με τις ανάγκες των συμμετεχόντων. Από τα πιο γνωστά ΣΔΜ είναι το Moodle, Schoology, Atutor, Chamillo και Canvas. Εκτός από την ανάλυση του διαδικτυακού περιβάλλοντος της διδασκαλίας, όπου οι εκπαιδευόμενοι θα εξασκήσουν τις επιθυμητές δεξιότητες, πρέπει να αναλύσουμε το περιβάλλονόπουθα χρησιμοποιήσουνκαι θα εφαρμόσουνπραγματικάτη νέα γνώση. Αυτό το περιβάλλον είναι η καθημερινή ή/και επαγγελματική ζωή. Επομένως, η ηλεκτρονική ρύθμιση θα πρέπει να μοιάζει με αυτήν της πραγματικής ζωής. Αυτός είναι ο λόγος που εμφανίζεται όρος «αυθεντική μάθηση». Η αυθεντική μάθηση βασίζεται στις αρχές των (κοινωνιο)κονστρουκτιβιστικών προσεγγίσεων, της εγκαθιδρυμένης μάθησης και των κοινοτήτων πρακτικής. Σύμφωνα με τον Herington (2006), ένα αυθεντικό περιβάλλον μάθησης: ● σχετίζεται με τον πραγματικό κόσμο ● περιλαμβάνει κατάλληλες μαθησιακές δραστηριότητες βασισμένες σε ένα πρόβλημα: το εκπαιδευτικό πρόβλημα (το οποίο θα λύσουν οι μαθητές για να αποκτήσουν δεξιότητες) είναι πολύπλευρο, και απαιτεί συνδυασμό δεξιοτήτων για να λυθεί ● απαιτεί συνεχή έρευνα (διαρκή μελέτη) και δεν επιλύεται επί τόπου ● απαιτεί συνεργασία μεταξύ των μελών της μαθησιακής κοινότητας ● είναι διεπιστημονική ● απαιτεί ολοκληρωμένη λύση αλλά επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες ● περιλαμβάνει πολλαπλές αναπαραστάσεις γνώσης
9 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Αυτές οι αρχές μπορούν να ακολουθηθούν αργότερα, κατά την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων για τη δημιουργία αυθεντικών διαδικτυακών περιβαλλόντων μάθησης. Βήμα 4: Ορισμός μαθησιακών αποτελεσμάτων Στη συνέχεια, μπορούμε να ορίσουμε τα συγκεκριμένα μαθησιακά αποτελέσματα. Αυτά παρουσιάζονται με τη μορφή δηλώσεων που υποδεικνύουν τι πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν οι εκπαιδευόμενοι, μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας. Εφόσον αυτοί οι στόχοι θα καθοδηγήσουν ολόκληρη τη διδασκαλία, είναι σημαντικό να περιλαμβάνουν τις δεξιότητες που πρέπει να μάθουν οι εκπαιδευόμενοι, τις συνθήκες υπό τις οποίες πρέπει να εκτελεστούν οι δεξιότητες και τα κριτήρια που δείχνουν εάν η απόδοση θεωρείται επιτυχημένη. Μια ευρέως γνωστή διαδικασία σύνταξης επαρκών μαθησιακών αποτελεσμάτων ονομάζεται η «A.B.C.D. μέθοδος» (Heinich, Molenda, Russell, & Smaldino 1996): ● Audience – Κοινό: ποιοι είναι οι εκπαιδευόμενοι (ποιοι πρέπει να επιδείξουν δεξιότητες/γνώσεις/στάσεις;). ● Behaviour - Συμπεριφορά: ποια εργασία/συμπεριφορά πρέπει να μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευόμενοι. Για να επιλέξουμε αποτελεσματικά ρήματα που μπορούν να μετρηθούν, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ταξινομία του Bloom. Με βάση αυτήν, οι στόχοι ταξινομούνται σε έξι (6) κατηγορίες, που αντικατοπτρίζουν τη γνωστική διαδικασία με την οποία εμπλέκονται οι μαθητές- από δεξιότητες κατώτερης έως ανώτερης σκέψης: (1) μνήμη, (2) κατανόηση, (3) εφαρμογή, (4) ανάλυση, (5) αξιολόγηση, (6) δημιουργία (Krathwohl, 2002). Με βάση τις δεξιότητες που θέλουμε να καλλιεργήσουμε, μπορούμε να επιλέξουμε ρήματα δράσης, που μπορούν να εντοπιστούν, να μετρηθούν και να αξιολογηθούν (δείτε παραδείγματα εδώ). ● Conditions – Προϋποθέσεις: υπό ποιες συνθήκες οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να επιδείξουν τη συμπεριφορά (π.χ. τι είδους εργαλεία υποστήριξης, αναφορές, μπορούν ή δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν) ● Degree - Βαθμός: πόσο καλά πρέπει να επιδεικνύουν οι μαθητές τις συμπεριφορές (π.χ. όσον αφορά την ταχύτητα, την ακρίβεια, την ποιότητα κ.λπ.) Είναι σημαντικό να αναπτύξουμε τις δεξιότητες των μαθητών να αναζητούν, να επεξεργάζονται και να αναλύουν πληροφορίες, την ικανότητα χρήσης της γλώσσας για επιτυχή επικοινωνία, την ικανότηταδημιουργίαςπροϊόντωνμάθησης σε διάφορεςμορφές, την ικανότητα εφαρμογής της γνώσης σε πραγματικά σενάρια/καταστάσεις (GuerreroRoldán & Noguera, 2018).
10 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 Βήμα 5: Ανάπτυξη μεθόδων και κριτηρίων αξιολόγησης Για να ελέγξουμε εάν οι στόχοι πουτέθηκανέχουν επιτευχθεί, πρέπει να αναπτύξουμε μέσα αξιολόγησης που μετρούν τον βαθμό επίτευξης. Η αξιολόγηση θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τους μαθησιακούς στόχους, ζητώντας από τους μαθητές να επιδείξουν και να εκτελέσουν την αναμενόμενη συμπεριφορά τόσο κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας (συνεχής/διαμορφωτική αξιολόγηση) όσο και στο τέλος της διδασκαλίας (τελική αξιολόγηση) για να υπάρχει χώρος χώρο για βελτίωση. Ο σκοπός των βαθμών και της ανατροφοδότησης στις διαδικτυακές δραστηριότητες αξιολόγησης είναι να ενημερώσουν τους μαθητές σχετικά με την απόδοσή τους και τον βαθμό επίτευξης συγκεκριμένων ικανοτήτων. Μεταξύ των διαδικτυακών πρακτικών αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται, οι πιο συνηθισμένες είναι οι παραδοσιακές εξετάσεις με εργαλεία παρακολούθησης για τη διασφάλιση της διαφάνειας, οι προφορικές εξετάσεις ή οι εξετάσεις κατ' οίκον (Papaneophytou, Stavride, & Nicolaou, 2020). Υπάρχουν επίσης πιο αυθεντικές πρακτικές, όπως διαδικτυακές συνεργατικές εργασίες (Demosthenous, Panaoura, & Eteokleous, 2020), ψηφιακά portfolio, παιχνίδια ρόλων και προσομοιώσεις. Στη συνεργατική αξιολόγηση, παρατηρούνται κάποια εμπόδια, όπως η πιθανή έλλειψη εξοικείωσης των μαθητών με την ηλεκτρονική πλατφόρμα και τα σχετικά εργαλεία, ο δισταγμός τους να εργαστούν συνεργατικά εξ αποστάσεως και ο φόβος τους για αδικίες σχετικά με τον τρόπο που θα αξιολογηθούν. Για το λόγο αυτό, ο ρόλος των εκπαιδευτών είναι να εξαλείψουν τέτοια εμπόδια με τη δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινότητας μαθητών που βασίζεται σε αποτελεσματικές επικοινωνιακές δεξιότητες για την επίλυση συγκρούσεων. Επιπλέον, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να παρέχουν συνεχή υποστήριξη και να αξιολογούνκάθεμαθητή ξεχωριστά. Ψηφιακάεργαλείαόπωςτο wiki μπορούννα παρέχουν πληροφορίες για το πώς εργάστηκε ατομικά κάθε μαθητής. Τέλος, για την αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων, είναι σημαντικό να υπάρχει συνεχής ανατροφοδότηση, να γνωρίζουν οι μαθητές τι αναμένεται να μάθουν (π.χ. ποιες είναι οι απαιτήσεις, τα κριτήρια αξιολόγησης) και να μπορούν οι ίδιοι να εκφράζουν τυχόν ανησυχίες τους. Απότη μία, ο εκπαιδευτήςθα πρέπει να είναι παρώνκαι να διασφαλίζει ότι η ανατροφοδότηση είναι χρήσιμη, προσβάσιμη σε όλους, προτρέπει τον αναστοχασμό και να αυξάνει τη μαθητική αυτοπεποίθηση (Savvidou, 2018). Θα ήταν επίσης χρήσιμο οι μαθητές ναπροσφέρουνανατροφοδότησημεταξύτους. Απότην άλλη, τα σχόλιαδενπρέπει να είναι επικριτικά, διφορούμενακαι ασυνεπή (Savvidou, 2018). Βέβαια θαπρέπει ναληφθεί υπόψη ότι ο φόρτος εργασίας των εκπαιδευτών και το μέγεθος των διαδικτυακών τάξεων μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα και ποσότητα των σχολίων. Ομοίως, οι πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες των μαθητών επηρεάζουν τις αντιλήψεις για την ανατροφοδότηση που τους δίνεται. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνωπαραμέτρους, όλοι
11 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 οι εκπαιδευτές μπορούν να αναλογιστούν τις πρακτικές ανατροφοδότησης που ακολουθούν σε ένα μάθημα για περαιτέρω βελτίωση. Βήμα 6: Ανάπτυξη εκπαιδευτικής στρατηγικής Έχοντας εφαρμόσει τα προηγούμενα βήματα, μπορούμε να προσδιορίσουμε τη στρατηγική που θα εφαρμόσουμε για την επίτευξη των στόχων. Η στρατηγική περιλαμβάνει την επιλογή όλων των δραστηριοτήτων που ευθυγραμμίζονται μεταξύ τους: ● αρχικές/προεκπαιδευτικές δραστηριότητες ● παρουσίαση του μαθησιακού περιεχομένου ● δραστηριότητες για εξάσκηση ● μέθοδοι αξιολόγησης, ανατροφοδότησης και αναστοχασμού Για να χτίσουμε μια στρατηγική, πρέπει να εξετάσουμε τις υπάρχουσες θεωρίες μάθησης. Οι σύγχρονες θεωρίες μετατοπίζουν την προσοχή στον εκπαιδευόμενο, στα ενδιαφέροντά του (μάθηση βάσει ενδιαφέροντος) και στην κοινωνική πτυχή της μάθησης (κοινωνικοκονστρουκτιβισμός, κοινωνική μάθηση, κοινότητες μάθησης). Κατευθύνονται προς την καλλιέργεια δεξιοτήτων ανώτερης σκέψης, όπως η δημιουργικότητα, η έρευνα, η ανάλυση, η σύνθεση, η αξιολόγηση και η παραγωγή. Με βάση αυτά, η παρουσίαση, η εξάσκηση και η αξιολόγηση μπορούν να διεξαχθούν μέσα από ασκήσεις καταιγισμού ιδεών, μελέτες περίπτωσης προσομοιώσεις, εκπαιδευτικά παιχνίδια (Troussas, Krouska & Sgouropoulou, 2020), συζητήσεις, wikis, (μικρο)blogging, τηλεδιασκέψεις, εικονικές σκηνές, κουίζ, διαδραστικές παρουσιάσεις, κοινωνική δικτύωση, webquests, ψηφιακά δωμάτια απόδρασης και πολλά άλλα. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να διεξαχθούν μέσω μιας σύγχρονης (π.χ., μιας ζωντανής, βασισμένης στον ιστό συνεδρίας) ή μιας ασύγχρονης λειτουργίας (π.χ. μέσω μιας πλατφόρμας/ΣΔΜ). Σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον οι μαθητές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, με τους εκπαιδευτές, με το περιεχόμενο και την τεχνολογία. Όλοι αυτοί οι τύποι αλληλεπιδράσεων είναι σημαντικοί και πρέπει να ενισχύονται συνεχώς με πολλούς τρόπους (π.χ. χρησιμοποιώντας διαδραστικά εργαλεία και περιεχόμενο, διευκολύνοντας και προωθώντας τους διαλόγους μεταξύ όλων των μελών). Επιπλέον, είναι σημαντικό να ενσωματωθούν δραστηριότητες αφιερωμένες στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των μαθητών. Ένα ψηφιακά ικανό άτομο χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να λύσει προβλήματα, να επικοινωνήσει, να δημιουργήσει ενώ συμπεριφέρεται με ασφάλεια και υπευθυνότητα στον ψηφιακό κόσμο. Για να το πετύχουμε αυτό, μπορούμε να συμβουλευτούμε το πλαίσιο DigComp πουαναπτύχθηκεαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή, ένα εργαλείο που στοχεύει στην οικοδόμηση της ψηφιακής ικανότητας των πολιτών. Τέλος,
12 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 ανάλογα με το ποιες από αυτές τις πρακτικές θα επιλέξουμε να ακολουθήσουμε, θα μπορούμε να επιλέξουμε ή να παράγουμε υλικά για τη διδασκαλία μας. Σε αυτό το σημείο, θα αναλύσουμε το πλαίσιο Community of Inquiry (CoI) που προτείνεται από τους Garrison, Anderson και Archer (2001) για το διαδικτυακό συγκείμενο. Το πλαίσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός όταν αναπτύσσουμε την εκπαιδευτική στρατηγική για τις διαδικτυακές μαθησιακές εμπειρίες. Σύμφωνα με αυτό, για να δημιουργήσουμε ουσιαστικές εμπειρίες βασισμένες σε μια κοινωνικο-κονστρουκτιβιστική προσέγγιση, θα πρέπει να εξετάσουμε την ενίσχυση της διαδικτυακής παρουσίας των εκπαιδευτικών. Η παρουσία ορίζεται ως η πράξη του «είναι» στο διαδίκτυο: για παράδειγμα, το να μοιράζεις ιδέες, να καθοδηγείς, ναδιευκολύνεις, ναοργανώνεις, ναδιαχειρίζεσαι (Garrison, Anderson, & Archer, 2001). Ως έννοια, η παρουσία αποτελείται από τρεις διαστάσεις: κοινωνική, γνωστική και διδακτική. Όσο πιο «παρών» είναι ο δάσκαλος, τόσο πιο «παρών» είναι ο μαθητής. Για να ενισχύσουν αυτές τις διαστάσεις, οι ερευνητές προτείνουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες προσαρμόζουμε και παρουσιάζουμε παρακάτω: A. Κοινωνική παρουσία είναι «η ικανότητα των συμμετεχόντων [...] να προβάλλουν τον εαυτό τουςκοινωνικάκαι συναισθηματικά, ως «πραγματικά»άτομα (δηλαδή, την πλήρηπροσωπικότητάτους), διαμέσω επικοινωνίας» (Garrison, Anderson, &Archer, 2001, σελ. 94). Για να ενισχυθεί η κοινωνική παρουσία και να προωθηθεί η δημιουργία μιας διαδικτυακής κοινότητας μάθησης ακολουθήστε τα εξής: ● δημιουργήστε ένα κοινό έδαφος με κανόνες στους οποίους θα πρέπει να υποχρεούνται όλοι οι συμμετέχοντες της διαδικτυακής κοινότητας (π.χ. ένα συμβόλαιο μάθησης). ● ξεκινήστε συζητήσεις μέσω φόρουμ, από την αρχή μέχρι το τέλος της διδασκαλίας (π.χ. εισαγωγικά φόρουμ όπου οι μαθητές παρουσιάζουν προσωπικές πληροφορίες). ● αξιοποιείστε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Zachos, Paraskevopoulou-Kollia & Anagnostopoulos, 2018). ● ζητήστε από τους μαθητές να εμπλουτίσουν τη σελίδα προφίλ τους που υπάρχει στα περισσότερα ΣΔΜ. ● ζητήστε από τους μαθητές να έχουν ανοικτή την κάμερα web κατά τη διάρκεια των σύγχρονων τηλεδιασκέψεων καθώς χτίζεται η εμπιστοσύνη, ενισχύεται η συμμετοχή, και ενισχύεται η συναισθηματική σύνδεση (Molea & Năstasă, 2020). ● ζητείστε από τους μαθητές να συνδέονται στο ΣΔΜ διάφορες ημέρες μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Για παράδειγμα, τουλάχιστον 4 διαφορετικές ημέρες την εβδομάδα.
13 The European Commission's support for the productionof this publicationdoes not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views onlyof the authors, and the Commissioncannotbe held responsible for anyusewhich may bemade of the information containedtherein. Project Number: 2020-1-RO01-KA226-HE-095434 ● γνωρίστε τους μαθητές και χρησιμοποιήστε τα ονόματά τους όταν απευθύνετε τον λόγο σε αυτούς. ● να είστε παρόντες σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος μοιράζοντας πληροφορίες για τον εαυτό σας, έτσι ώστεοι μαθητές να σας γνωρίσουν (π.χ. χόμπι, εργασιακή εμπειρία κ.λπ.). ● δημιουργήστε φόρουμ «cyber-cafe» όπου οι μαθητές μπορούν να συζητήσουν οτιδήποτε δε σχετίζεται άμεσα με τα θέματα του μαθήματος/του υλικού. ● χρησιμοποιήστε δωμάτια συνομιλίας όπου οι μαθητές μπορούν να συζητούν μεταξύ τους ταυτόχρονα/σύγχρονα. ● χρησιμοποιείστε χιούμορ όπου είναι εφικτό. ● να παρέχετε εξατομικευμένη καθοδήγηση, όπως οδηγίες βίντεο/ήχου εάν είναι δυνατόν. ● να κάνετε συχνές ανακοινώσεις. ● προωθήστε τη συνεργασία, την ανοιχτή συζήτηση, την ελεύθερη έκφραση μεταξύ των μαθητών (π.χ. δραστηριότητες ομαδικής εργασίας, ανατροφοδότηση από συμμαθητές). ● ορίστε συντονιστές σε συζητήσεις. Οι συντονιστές είναι υπεύθυνοι για τη διευκόλυνσητης επικοινωνίας: ξεκινούντησυζήτηση, υποστηρίζουντο διάλογο, προωθούν τον προβληματισμό, συνθέτουν και συνοψίζουν τα σημεία που συζητήθηκαν. ● προσθέστε στοιχεία παιχνιδιού, εάν είναι δυνατόν (π.χ. πόντοι, βαθμολογίες, βαθμολογικοί πίνακες, παράσημα-badges, επίπεδα, ομάδες). Όλα αυτά προωθούν τα κίνητρα των μαθητών να συνδεθούν στο διαδικτυακό περιβάλλον, να είναι «κοινωνικά» παρόντες και να ασχολούνται με το περιεχόμενο, για να διατηρήσουν την διαδικτυακή τους προσωπικότητα. B. Η διδακτική παρουσία είναι ο «σχεδιασμός και η διευκόλυνση των γνωστικών και κοινωνικών διαδικασιών με σκοπό την επίτευξη μαθησιακών αποτελεσμάτων» (Anderson, Rourke, Garrison, & Archer, 2001, σ.5). Για την προώθηση της διδακτικής παρουσίας, προτείνονται οι ακόλουθες συμβουλές: ● θέστε σαφείς προσδοκίες για τους μαθητές και δείξτε τους την αναμενόμενη συμπεριφορά. ● να είστε συχνά παρόντες, για παράδειγμα περισσότερες από 3 φορές/εβδομάδα. Βεβαιωθείτεότι είστε διαθέσιμοι και ότι οι μαθητέςμπορούννα επικοινωνήσουν μαζί σας (π.χ. κρατήστε διαδικτυακές ώρες γραφείου) ● καθοδηγήστε τους μαθητές κατά τη διάρκεια της αυτορρυθμιζόμενης μάθησής τους.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzYwNDE=